MAXAAN GURIGA UGA TEGNAY?
Dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya
Dagaalkii sokeeye wuxuu u dhexeeyay laba qabiil oo dagaallamay oo ka billowday Muqdisho oo si tartiib -tartiib ah ugu dhaqaaqay beeraleydii Somali Bantu ee Dooxada Jubba. Cunno yari dalka ka jirta awgeed, kadib markii uu dagaalku qarxay, beeraleydu waxay galeen khatar aad u weyn sababtoo ah waxay beerteen dalagyo u ahaa badeecado ay jecel yihiin dagaalyahannada iyo askartu. Beeraleyda ayaa marar badan la soo weeraray oo askar ayaa qafaashay, rag ayaa lagu qasbay inay dagaallamaan ama la dilo, haween iyo gabdho ayaa la kufsaday oo la fara xumeeyay ilaa ay baxsadeen ama dhinteen. Intii yarayd ee baxsatay, waxay la kulmeen socdaal aad u xun oo ay kaga soo gudbeen lamadegaanka oo ay ka buuxeen xayawaan khatar ah, walxo aad u daran, oo aan ka ilaalinayn kuwii daba socday. Waxay safreen habeenimadii si ay isugu dayaan inay uga dhuuntaan kuwa eryanaya, iyagoo socod dheer kumannaan mayl ku jira iyagoo rajaynaya inay ilaalin ka helaan xadka Kenya.
Waxaan ahayn dad
“Markii uu dagaalku dhacay 1991 -kii, waxaan noqonnay sidii qashin. Annagu ma ahayn dad dambe. Markii dagaalku dhacay, waxaan goob joog u ahaa naftayda, xaasaskeenna, hooyooyinkeen, ayeeyooyinkeen, awoowayaasheen, raggii, iyo dumarkii oo horteenna lagu fara xumeeyay. Waan daawanaynay laakiin waxba ma qaban karin. Waxaan aragnay carruurteenna, hooyooyinka, iyo aabbayaasha oo horteenna lagu dilayo, waana inaan daawannaa laakiin waxba ma qaban karno. Waxaa nalagu qasbay inaan daawano ilaa naftu ka baxdo jirkooda. Waxaan bilawnay inaan orodno habeenkii iyo maalintii, annagoo dhuumanayna. ”
Ula Muya
“Dagaalka annaga ma ahayn kii bilaabay. Waxay ka bilaabatay Muqdisho. Ma aanan haysan meelo aan ku kaydsano cuntadeena, sidaa darteed mararka qaarkood waxaan ku ridnaa haamaha oo waxaan ku qarin jirnay dhulka hoostiisa. Laakiin waxay bilaabeen inay na weydiiyaan oo naga dhigaan inaan tusno cuntada aan u qarinaynay qoyskayaga. Waxaad arki doontaa gabadhaada oo hortaada lagu fara xumeeyay laakiin waxba ma dhihi kartid. Waxay gacantaada ka saaraan naagtaada oo way la seexdaan adiga oo daawanaya, laakiin waxba ma dhihi kartid. Haddaad hadasho waad dhimatay. Arrinta ugu xanuunka badan ee ii aragtay inaan tuulada ka tago oo aan tago Kismaayo, waxay ahayd adeerkay iyo ilmaadeeraday oo hortayda lagu dilay. Ka dib markii aan arkay ilma adeeraday oo hortayda lagu diley, waa markii aan aad u xanuunsaday oo aan is hayn kari waayay oo aan tuulada ka baxay. Ka dib markii aan gaaray Kismaayo, waxaan aaday badda waxayna halkaas ka haysteen shaqo yar. Waxaan helay qiyaastii 20 rodol oo bariis ah. Waxaan shaqeeyay maalintii oo dhan si aan u helo 20 rodol oo bariis ah, laakiin markii aan ku sii jeeday gurigeygii waxay iga qaateen bariiskii waana qasab inaan guriga aado anigoo aan waxba haysan. Waxaan ku laabtay badda waxaan arkay bariis dhulka ku daatay, marka waxaan bilaabay inaan soo qaado kuwa. Kadib waxaan aaday meel ay ku rarteen qalab baabuur. Waxaan helay 100 centi, oo ku saabsan 1 dinaar ee USD. Isla markii aan helay lacagtaas subaxdii, maan joogin. Waxaan qaatay baabuur oo waxaan aaday Kenya. ”
Dagaalku, annaga ma ahayn kii bilaabay.
Xasan Malambo